مسئله شر و خدا یا همان برهان شر یکی از براهینی است که در رد خدای ادیان ابراهیمی که صفاتی همچون خیر مطلق و قادر مطلق دارد استفاده می‌شود. طبق این برهان با وجود شر در این عالم که برای همگان روشن و مشهود است نمی‌توان به خدایی سرتاسر خیر مطلق باور داشت. زیرا اگر او خیر مطلق می‌بود نباید اجازه وجود شر را می‌داد و یا اگر شر به خودی خود ایجاد شده او میبایست با قادر مطلق بودن خودش آن را از بین می‌برد پس یا نمی‌تواند که دیگر در این حالت قادر مطلق نیست و یا نمی‌خواهد که این یعنی او خود شرور است و نمی‌تواند خیر و نیک مطلق باشد.
مسئله شر و خدا در نگاهی عمیق‌تر
در برهان شر که نتیجه آن را رد وجود خداوند می‌دانند معمولا فقط به یک صورت به شر نگاه می‌شود که مستقل از خدا در جهان است و درد و رنج ایجاد می‌کند که اگر اینگونه می‌بود میبایست در نهایت شر همه دنیا را نابود می‌کرد زیرا نتیجه شر در نهایت نابودی و عدم است. حال اگر بگوییم خیر اینگونه نیست و خیر و شر در تقابل و جنگ با هم هستند باز هم باید پرسید کدام از اینها پیروز شده است؟ آیا قرار است اینها از روز ازل تا ابد با یکدیگر در جنگ باشند؟ آیا چنین تقابل و جنگی منطقی و شدنیست؟ از کجا تامین می‌شوند که می‌توانند به این جنگ دائمی ادامه دهند؟
پس با این منطق متوجه می‌شویم که شر نمی‌تواند بطور مستقل در این عالم حضور داشته باشد و باید تحت امر نیرویی برای هدف و مقصودی باشد. که پاسخ ما به اینکه شر چگونه می‌تواند وابسته چیزی باشد این است که سرتاسر عالم خیر و نیک است که همان خدا می‌نامیمش و این خیر مطلق شر را در درون خود گرفته است به گونه‌ای که همواره نتیجه نهایی شر (که درواقع ابزاری برای خیر است) به خیر و نیکی می‌انجامد. اجازه دهید با یک مثال موضوع را روشن کنیم: دو نفر را در نظر بگیرید که می‌توانند به خوبی دزدی کنند که یکی واقعا دزد و دیگری پلیس است. دزد اول شری است که درد و رنج ایجاد می‌کند و مخرب است و خیری آن را در برنگرفته اما فرد دوم یعنی پلیسی که می تواند دزدی کند خیری است که شری را در برگرفته به اینصورت که مثلا با نشان دادن دزدی خود می تواند اعتماد دزدان را جلب کند تا وارد جمع آنها شده و همه آنها را دستگیر کند.
آیا خداوند شرور است که اجازه وجود شر را داده است؟
خداوند منبع و ریشه همه‌چیز است اما معنی این نیست که اگر در جهان شر هست پس خداوند به عنوان منبع همه‌چیز باید شرور باشد. یکی از صفات خداوند پرورش دهنده است (پروردگار) و برای پرورش و رسیدن هرچه بیشتر به خیر میبایست با متضاد آن یعنی شر مواجهه داشت و آن را هم تجربه کرد. زیرا بدون شر دیگر هیچ خیری معنایی نخواهد داشت. و نکته مهم و قابل تامل اینجاست که به هیچ عنوان شر یا همان درد و رنج بی‌دلیل و بی‌برنامه در جایی ایجاد نمی‌شود. ما بر اساس قدرت اختیار خود می‌توانیم شر را انتخاب کنیم (خداوند این شرایط را برای ما جهت پرورش یافتنمان ایجاد کرده است) پس باید شر و یا همان راه مخالف نیک در جهان باشد که ما بتوانیم انتخابش کنیم. سپس میبایست نتیجه این شر بصورت درد و رنج به ما بازگردد که هم ما را از ادامه دادن در مسیر شر بازمی‌دارد و هم در نهایت باعث آگاهی و اصلاح ما خواهد شد که بتوانیم به درستی فقط خیر را انتخاب کنیم.
پس درباره ما انسان‌ها دو نوع شر وجود دارد که یکی انتخاب خودمان است و دیگری نتیجه آن انتخاب اشتباه که از سوی دستگاه منظم الهی به سمت ما می‌آید که نتیجه این دو پیش رفتن جهان در جهت خیر است.
بنابراین مسئله شر و خدا هرگز آنگونه که در برهان شر دیده شده نبوده و نیست زیرا وجود شر در عالم دقیقا طبق برنامه منظم و دقیق الهی در پرورش ما به سمت خیر و نیکی است. و هرگز در کل شری وجود نداشته و ندارد که خارج از برنامه الهی حرکتی کرده و اثری گذاشته باشد.
درد و رنج بی‌هدف و اضافی که در طبیعت هست چگونه با وجود خدا توجیه می‌شود؟
یک بعد دیگر و مهم مسئله شر و خدا در دیدن درد و رنج و تلفاتی است که موجودات زنده در این عالم دارند. آیا واقعا خدای مهربان و خیر مطلق اجازه داده که بخشی از موجودات در طبیعت به دلایل گوناگون مثل آتش‌سوزی، بیماری، شکار و… به طرز گاها بی‌رحمانه‌ای از بین بروند؟ پاسخ این بخش اینگونه است که ما تمام هستی و در کل وجود را همانی می‌پنداریم که توانسته‌ایم با چشم خود ببینیم بنابراین کشته شدن یک موجود زنده را پایان می‌دانیم درحالیکه اصلا اینگونه نیست و هستی و وجود بسیار بزرگ‌تر از اینهاست.
فرض بگیرید در یک فیلم سینمایی شخصیت محبوب شما به طرز ناجوانمردانه‌ای کشته می‌شود آیا این یعنی او واقعا کشته شد؟ خیر او همچنان زنده است فقط نقشی که داشت در این فیلم تمام شد. درباره جهان ما هم چنین جریانی درکار است که خداوند این موجودات زنده را با این همه احساس، آگاهی و درک به یکباره و بی‌هدف نابود نمی‌کند بلکه وجود آنها همچنان برقرار است اما در حالتی که ما نمی‌توانیم فعلا در این دنیا با چشمان خود آنها را ببینیم.
لطفا برای درک بهتر این مطلب ویدئوی مسئله شر و خدا را در بخش پایین تماشا و یا به صوت آن گوش دهید
